Boeken

Wies Houweling (Red.), Is vrijheid altijd blijheid?

In het najaar van 2017 organiseerden de vrijzinnigen diverse diners pensants met het thema Vrijheid onder druk. In het boekje Is vrijheid altijd blijheid? vinden we de weerslag daarvan. De aanzet is gegeven door Laurens ten Kate, bijzonder hoogleraar vrijzinnige religiositeit en humanisme die zijn inaugurele rede wijdde aan De vreemde vrijheid, dat al eerder als aparte uitgave verscheen (2016).

Ten Kate is ook in deze uitgave prominent aanwezig. Zijn stelling is dat vrijheid onder druk staat. Onder de schijn van vrijheid, leven we ondertussen vaak in onvrijheid, gedomineerd als we worden door het marktdenken of door een nieuwe identiteitspolitiek. Hij pleit daarom voor een nieuwe vrijheid, als ‘spel met de wereld’: “De creatieve relatie tot de wereld is veeleer een opening en een nieuw begin: ik open een wereld, de wereld opent zich voor mij, in mij, als mij. Echter, dit ‘mij’ is niet langer het ik van de negatieve of positieve vrijheid, het is geen identiteit. Het is het begin van een gebeurtenis waarin maar één ervaring centraal staat, intens, wonderlijk, vertederend en gevaarlijk tegelijkertijd: ik ben, maar wie ben ik eigenlijk? Ik ben niet de ‘maatstaf van alle dingen’, ik ben … mijn eigen vraag, mijn eigen verlies, als een opening in een muur” (p. 53). Uit dit citaat blijkt wel dat Ten Kate, theoloog en filosoof, specialist is op het gebied van de hedendaagse kritische Franse cultuurfilosofie.

Daarnaast vinden we bijdragen van collega filosoof René ten Bos, toen nog Denker des Vaderlands, Wies Houweling, Enis Odaci, Janneke Stegeman, Welmoed Vlieger en Lisette Thooft. Daarin wordt niet altijd direct gereageerd op de centrale stellingen van Ten Kate, maar eigen gedachten en visies op het thema vrijheid geformuleerd.

Bij de opbouw van het boek heeft men de vorm van het diner aangehouden, van amuse tot grand dessert en de Hollandse koffie als afsluiter. Het zorgt voor een speelse opzet maar heeft ook iets geforceerds als je zinnen leest als: “Daarover sprak ik bij het warme voorgerecht hierboven” (p. 41).

Dit handzame boekje slaagt er zeker in om de vraag naar wat vrijheid nu precies is en hoe dat vorm kan krijgen, op tafel te krijgen. Door de verschillende stemmen worden verschillende aspecten belicht. Er wordt – goed vrijzinnig – geen antwoord gegeven, maar de lezer wordt des te meer uitgedaagd zijn eigen antwoorden te formuleren: “Staan in het dilemma van vrijheid en verbinding en van daaruit proberen het leven leefbaar te houden – zie daar wat volgens ons de nieuwe vrijzinnigheid in onze tijd zou kunnen zijn. Die vrijzinnigheid vraagt naar de mens, naar zijn of haar vrijheid en verbondenheid. En in dat vragen, juist niet in de antwoorden, zit ‘m de vrijheid (…) We hopen en verwachten meer van we het liefst ‘vraagzinnigheid’ zouden noemen” (p. 103).

Wil je zelf aan de slag met een diner pensant, dan staan er aan het einde nog wat handige kooktips.

Wies Houweling (red.), Is vrijheid altijd blijheid?, KokBoekencentrum Utrecht 2019, 152 pag., €15,00

Previous Post Next Post

No Comments

Leave a Reply