Deze week was ik op uitnodiging van de plaatselijke werkgroep Vorming en Toerusting in Veendam. Men had mij gevraagd een gespreksavond in te leiden over De rol van de kerk in de samenleving. Inderdaad, een breed onderwerp.
Ik heb het thema aangegrepen om iets te vertellen over het laatste boek van Tomas Halik, maar ook over mijn ervaringen als stadspredikant. Daarin zoeken we op het raakvlak van kerk en samenleving naar nieuwe manieren van presentie, zoals dat zo mooi heet.
Maar eerst heb ik wat relativerende opmerkingen gemaakt, om de kerkelijke ‘crisis’ in perspectief te plaatsen. Dat helpt mij zelf tenminste altijd wel.
We hebben de neiging om de huidige stand van zaken af te zetten tegen een glorieus kerkelijk verleden, maar vergeten dan dat de sterke verkerkelijking een modern verschijnsel is, globaal van midden 19e eeuw tot en met het midden van de 20e eeuw (die we in onze jeugd nog hebben meegemaakt). Daarvoor was kerkelijke betrokkenheid ook een zaak van de minderheid. Natuurlijk valt secularisatie en ontkerkelijking niet te ontkennen en ook niet zomaar te vergelijken met vorige eeuwen, maar actieve participatie bij het kerkelijk leven is in de regel een zaak van minderheden en kleine groepen.
In de kerkgeschiedenis zijn er golfbewegingen. Waarom zou de huidige neergang niet ook weer kunnen veranderen in een opleving? Maar dan anders. De tijden van geloven in clubverband lijkt voorbij; maar geloof, spiritualiteit kan in en buiten de kerk op andere manieren doorgaan.
Zelf zeg ik graag, dat de kerk in transitie is, en dat het nooit anders geweest is. De kracht van het christendom is dat ze zich aan kan passen aan wisselende culturele en sociale omstandigheden. Overigens, wat we ook vaak vergeten is, dat het christelijk geloof wereldwijd booming is. Ook een vorm van transitie.
Nou, we kwamen er natuurlijk niet uit, maar hopelijk wel een stukje verder.
Met de deelnemers besprak ik ook nog een paar citaten, van Halik, van Rik Torfs (over het belang van open kerkgebouwen) en het onderstaande van Jan Rotmans, hoogleraar transitiekunde aan de Erasmus Universiteit in Rotterdan. Hij zegt in een interview in Volzin van deze maand (september 2023) het volgende, dat me prikkelt en uitdaagt, al weet ik nog niet goed hoe dat precies moet. Heb jij een idee?
Vraag: In uw werk lijkt de spirituele dimensie aan belang te winnen. Ook begeleidt u steeds meer mensen die met vallen en opstaan dichterbij de zin van het leven proberen te komen. Dat is geestelijk werk waarvoor mensen vroeger bij de kerk aanklopten. Wat is de rol van kerken nu?
Jan Rotmans: “De kansen voor de kerk liggen in deze turbulente tijd voor het oprapen. Het christendom heeft – net als andere geloofstradities – alle ingrediënten in huis om een gids te zijn voor mensen die zin zoeken. Toch zie ik te weinig friskijkers en dwarsdenkers. De kerk kan niet oproepen tot bekering, tot een persoonlijke omkering, als het instituut zelf radicale keuzes vermijdt. Dat is niet geloofwaardig. Elke organisatie moet zichzelf in deze transitietijd opnieuw uitvinden. We vinden het heel normaal om tegen Shell te roepen dat het bedrijf moet stoppen met de winning van olie en gas om ruim baan te maken voor natuurlijke hulpbronnen. Maar ook de kerk moet in transitie wil ze van waarde blijven. Daarom roep ik kerkleiders op: kom uit de comfortzone en vertaal de aloude spirituele waarden naar deze tijd. Als ik predikant was dan zou ik het wel weten. Laat zien dat er in een crisis ook genade zit en niet alleen dreiging. Leer mensen op een gezonde manier met lijden omgaan. Geef hoop en straal vertrouwen uit!”
No Comments