Het nieuwste boek van Stefan Paas, hoogleraar missiologie en bekend van ‘De ongelooflijke Podcast’, kunnen we volgens hem opvatten als een vervolg op zijn boek van twee jaar geleden Vrede op aarde. Daarin probeert hij het christelijk geloof te verbinden met de vragen van nu, zoals de klimaatproblematiek en het thema oorlog en vrede. Het laatste is – tot in de titel – een kernwoord voor Paas. Vrede is bij hem een breed begrip dat een volledig tot bloei gekomen leven omvat.
In de titel van de opvolger De weg van de vrede zit opnieuw Paas’ kernwoord. Hij wil tegemoet komen aan de critici die in zijn vorige boek de bijbelse theologische onderbouwing te mager vonden én aandacht voor de persoonlijke dimensie van het heil misten.
Tja, het is maar waar je je oren naar laat hangen. Want dit waren nu juist twee aspecten die hij, komend uit een orthodox milieu, probeerde te corrigeren. Dat het christelijke geloof en het evangelie een sociaal verhaal vertelt, waarbij heil voor de aarde belangrijker is dan het individuele zielenheil, én dat je de Bijbelse bronnen meer recht doet ze in samenhang te lezen en niet teveel te focussen op losse teksten, zijn grote pluspunten van Vrede op aarde.
Daarbij vergeleken voelt dit boek als een stap terug. We krijgen een soort catechisatieboekje gepresenteerd. Op voor sommigen wellicht prettig geruststellende en vertrouwde wijze worden tal van bijbelse teksten aangehaald. Het bijbelregister achterin het boek omvat maar liefst 12 pagina’s! Dus niemand kan meer zeggen dat de Bijbel niet aan bod komt.
Nu is Paas gelukkig een vaardig schrijver. Het is heus geen droge opsomming geworden. Hij maakt er een levendig verhaal van, waarbij de rode draad steeds wordt gevormd door de vrede in haar veelkleurigheid aan aspecten. Hij zet in bij het evangelie van de vrede, de ervaringsverhalen waarmee het allemaal begonnen is. Daarna gaat het over de God van de vrede en de Vredevorst en dan ook over de vrede van de Geest. Inderdaad, de klassieke volgorde van de christelijke geloofsleer, Vader, Zoon en Geest.
Het boek heeft een wat schoolse opzet en toon, compleet met de bespreekvragen per hoofdstuk. Volgens de theologische bijlage is het een opvolger / aanvulling van zijn vorige boek, maar aan het begin presenteert hij het nadrukkelijk als een inleiding op het christelijk geloof. Een boek dat hij naar eigen zeggen altijd al wilde schrijven – de stille wens van menige theoloog, om het allemaal nog eens een keer goed uit te leggen – maar waaraan hij met veel van zijn vorige titels toch ook al volop heeft voldaan. Misschien is Paas vooral iemand die het uitleggen niet kan laten.
Daar profiteert de lezer (m/v/x) dan weer van, want er is weinig dat Paas onbelicht laat. Je kunt je wel afvragen of het aaneenrijgen van diverse teksten uit bijvoorbeeld de evangeliën, zonder aandacht voor de eigenheid van ieder van de vier, theologisch allemaal zo solide is. Niet dat er verkeerde dingen in staan, maar het gaat soms wel erg vlotjes. De Bijbel is meer dan een grabbelton voor schriftuurlijke bewijsplaatsen.
Toch doen we de auteur daarmee niet helemaal recht. Sympathiek is dat hij soms laat merken het ook niet (meer?) precies te weten, bv. als hij spreekt over de betekenis van Jezus’ kruisdood (p. 108) of aan het eind van de volgende passage over de universaliteit van het heil waarin je zijn eigen worsteling herkent: “Getuigen van vrede is getuigen van een mysterie: vrede is een toestand waaraan je bijdraagt samen met alle mensen van goede wil, en tegelijk is de vrede een persoon van wie je houdt samen met alle volgelingen van Jezus. Zo’n mysterie levert minder duidelijke antwoorden op, maar het doet wel recht aan wat de vrede van God is – en dus aan Jezus. We moeten proberen het bij elkaar te houden, en het allebei te zeggen: alleen in de naam van Jezus is de vrede te vinden, maar tegelijk verbindt de vrede van God veel meer mensen dan alleen degenen die de naam van Jezus aanroepen?
Breekt je hoofd hiervan? Het mijne wel.” (p. 175).
Paas kondigt ook al het derde deel van zijn vredes-trilogie aan, een ‘etnografisch vervolgproject hoe ‘vrede’ geloof en geleefd wordt in een aantal geloofsgemeenschappen in Nederland’. Daarmee hoopt hij zijn theologie van vrede compleet te maken.
We wachten in spanning af.
Stefan Paas, De weg van vrede. Een rondleiding door het christelijk geloof, KokBoekencentrum Utrecht 2025, 288 pag., € 22,99
No Comments