spiritualiteit van het wandelen

De moderne mens verplaatst zich met een snelheid die exponentieel is toegenomen in de laatste anderhalve eeuw. We zijn niet anders gewend. De auto is gewoon geworden. Vliegen is al lang niet meer alleen voorbehouden aan staatshoofden en filmsterren. Onze kinderen gaan niet op tienertour maar op stedentrip, of vliegen naar Azië of Zuid-Amerika om te backpacken.
Die toegenomen snelheid waarmee we ons verplaatsen, doet tegelijkertijd iets met onze geest. De paradox is dat naarmate we sneller kunnen reizen en dus eerder op onze plek van bestemming zijn, we ons des te gehaaster voelen in een steeds jachtiger wereld.

Praatje gehouden bij de lezing van Flip van Doorn over zijn boek De eerste wandelaar

Als de aboriginals in Australië onderweg zijn, houden ze soms halt als ze voelen dat ze te snel gaan. Ze geven hun ziel dan gelegenheid zich weer bij hun lichaam te voegen…

Lopen of wandelen, is het voortbewegen op menselijke maat. Het is het natuurlijke tempo van de mens, zonder technische hulpmiddelen. Het is de snelheid waar onze geest of ziel het beste bij gedijt. Het is de humanistische bewegingsleer. Wandelen is een mensenrecht.

Wandelen doet een mens goed. Dat is de ervaringskennis van iedereen die regelmatig wandelt, of  lange dagwandelingen of meerdaagse wandelingen onderneemt.
Het zit ém ook in de combinatie van inspanning en de vermoeidheid die dat oplevert.
Van een lange autotocht kun je ook vermoeid zijn, maar dat is toch een ander soort vermoeidheid dan die aan het einde van een wandeltocht. In het eerste geval mis je de voldoening van de geleverde fysieke inspanning. Wie in vier uur van Assen naar Maastricht rijdt heeft wel iets gedaan, maar als je in vier uur van Assen naar Groningen wandelt, heb je iets gepresteerd.

Wandelen past bij de mens.
En, zou ik daarop willen variëren: wandelen past een mens.
Dat klinkt misschien moralistisch, maar ik zou het liever omschrijven als een welwillend advies. Wandelen doet je goed. Je knapt er van op, juist vanwege de inspanning. Het verruimt de geest; het loutert de ziel.
Dat geldt al als je solo wandelt, of in stilte. Op tal van plaatsen worden stiltewandelingen georganiseerd, die een therapeutische functie hebben. Het geldt ook in groepsverband, denk aan de vele pelgrimstochten en wandelarrangementen die overal aangeboden worden. Wandelend heb je andere gesprekken – omdat je samen gaat, naast elkaar en niet tegenover elkaar – vergelijk het met de heilzame werking van het samen afwassen; iets dat vanwege de introductie van de afwasmachines steeds meer in het gedrang komt. Maar zoals samen afwassen een huwelijk kan redden, zo houdt het wandelen mensen letterlijk op de been… Al wandelend ben je dichter bij je kern, laat je overtollige ballast los, word je teruggeworpen op het wezenlijke, het menselijke.

Het is niet voor niets dat wandelen, lopen of pelgrimeren, in de grote religieuze tradities een belangrijke rol speelt. Er zijn vele teksten en verhalen, rituelen (zoals de hadj – de pelgrimage naar Mekka en de voorgeschreven rondgang rond de ka’aba) die dat ondersteunen. In de Bijbel vindt het volk Israël zichzelf uit door veertig jaar in een woestijn rond te lopen… Maar dat is een verhaal apart. Het leven is een levensweg; het is je eigen pad wandelen; je zelf ontdekken, al gaande, met de mensen om je heen. Daar schuilt onze menselijkheid in. Door te wandelen word je dat gewaar…

Ik eindig zoals u van een dominee mag verwachten, met een wijs woord uit diezelfde Bijbel. Om in de sfeer van de 19^e eeuw te blijven, een rijmpje uit die tijd gaat als volgt: Geen groter woord en met meer macht, dan Micha 6 en wel vers 8, Hij heeft u bekendgemaakt, o mens, wat goed is, en wat de Heer van u vraagt: niet anders dan recht te doen en getrouwheid lief te hebben en ootmoedig te wandelen met uw God. Volgens mij is dat wandelen, met een open mind, in de verbinding van lichaam en ziel, het toppunt van humaniteit…