Vorige week overleed prof. Cees den Heyer, oud hoogleraar Nieuwe Testament aan de Theologische Universiteit Kampen, aan de gevolgen van een tragisch auto-ongeval. Hij zou vandaag 79 zijn geworden.
Ik heb college van hem gehad, al weet ik daar niks meer van. Dat ligt vooral aan mij – ik was niet zo’n collegeloper. Maar aan enkele ontmoetingen na mijn studententijd, bewaar ik des te kostbaarder herinneringen.
Allereerst geldt dat een classisvergadering in Leeuwarden, ergens begin jaren negentig. Den Heyer had kritiek gekregen vanwege modernistische opvattingen en één van de gereformeerde kerkenraden die deel uitmaakte van de classis (regionale kerkvergadering) wilde een bezwaarschrift opstellen. Als tussenoplossing werd besloten eerst de gewraakte docent zelf uit te nodigen om zijn toelichting te kunnen geven.
We vergaderden in een snikhete bovenzaal in een functioneel gereformeerd kerkgebouw in de provinciehoofdstad, waar de zon de hele dag via de hoge raampartijen in had kunnen schijnen. Er hing een zekere spanning in de zaal, die Den Heyer handig wegnam met zijn beginopmerking dat we ons moesten realiseren dat in dit soort klimatologische omstandigheden de apostel Paulus zijn brieven had geschreven. Hij bleef de vriendelijkheid zelve, ondanks de soms botte Friese bejegening. Geduldig beantwoordde hij de meest onnozele vragen. Altijd bereid verantwoording af te leggen…
Van een bezwaarschrift is daarna niets meer vernomen.
Ik heb me altijd verbaasd waarom mensen, ook later, zo boos konden worden op zo’n aardige man. Het had waarschijnlijk te maken met een bepaald type steile gerefomeerden. Maar ook met de manier waarop Den Heyer de theologische stand van zaken voor een breed publiek wist te verhelderen. Wat aan de academie al lang gemeengoed was, kwam nu beschikbaar voor geïnteresseerde gemeenteleden, die soms schrokken van de in hun ogen nieuwe ideeën.
Nadat hij in 1997 een boekje had geschreven over de verschillende manieren waarop de zaak van de verzoening in het NT aan bod komt, ging het helemaal los. Het was de tijd dat het thema verzoening nog een open zenuw binnen gereformeerde kring was.
Naar aanleiding van de ontstane commotie werd er zelfs een TV-programma gemaakt. Dat kon toen nog in die tijd, dat een theologisch onderwerp interessant genoeg was voor de nationale TV. Ik weet nog hoe geschokt ik was, toen daarin een lijst met handtekeningen werd getoond van mensen die in een brief aan de synode om zijn ontslag vroegen en ik daar de naam van een door mij gewaardeerde oudere collega in Leeuwarden zag staan!
De hele affaire greep Den Heyer danig aan. Hij had geen ‘talent voor het martelaarschap’ zou hij Erasmus na kunnen zeggen.
Daarna is het nooit meer goed gekomen. Hij verliet voortijdig de theologische universiteit te Kampen, ging tot zijn emeritaat doceren bij de doopsgezinden in Amsterdam en zegde uiteindelijk ook zijn lidmaatschap van de Gereformeerde kerken op, dat laatste lees ik op zijn Wikipedia-pagina. Het blijft een trieste affaire.
Enkele jaren geleden schreef hij nog eenmaal alles op, wat hij een leven lang bij elkaar had gelezen en ontdekt, over het mensenleven van Jezus, de titel van zijn (te) dikke boek. Naar aanleiding daarvan nodigde ik hem uit om naar Assen te komen, waar hij in de popupwinkel Mooi Verhaal een lezing heeft gehouden voor een in grote getale toegestroomd publiek van vooral generatiegenoten.
Een mooie herinnering, die ik graag blijf koesteren.
2 Comments
Dank je Bert voor dit waardige In Memoriam. Een zeer aimabele docent was hij inderdaad. Ik kan het zeggen want ik was wél een brave collegeloper…
Of ik destijds een brave colleloper was, weet ik niet meer (dus het zal wel niet want slechte herinneringen vergeet je als eerste), maar het beeld dat jij, Bert, schetst van Cees herken ik direct. Destijds heeft hij in elk geval mijn interesse gwekt voor het Marcusevangelie (waarop hij ook promoveerde) en mij de beginselen van een goede exegese geleerd (al zal dat lang niet altijd aan mij te merken zijn…). ‘Toevallig’ was ik net iets aan het lezen uit zijn commentaar op Galaten (serie Tekst&Toelichting) toen ik zijn overlijden vernam. In dezelfde serie schreef hij ook twee delen over Marcus. Het zijn de commentaren die ik -als ik commentaren raadpleeg- nog altijd als eerste uit mijn boekenkast pak. In zijn dikke boek over Jezus ben ik ooit begonnen, maar het was toen te dik om uit te lezen. Het ligt nog wel steeds op de stapel, dus…
Mooi, Bert, dat je hem gedenkt. Hopelijk ons allen tot zegen.