Op 4 mei gedenken we in heel Nederland de oorlog.
Welke oorlog?
Natuurlijk de Tweede Wereldoorlog, toen ons land bezet was door de Duitsers, ruim 80 jaar geleden. 1940 – 1945. De kinderen hebben dat allemaal op school geleerd, net als wij. Er zijn steeds minder mensen die die tijd bewust hebben meegemaakt. Maar we kennen de verhalen, en het is belangrijk om die verhalen te herhalen. Om te beseffen hoe kostbaar onze vrijheid is. En hoe verschrikkelijk oorlog.
toespraak 4 mei 2023, in de kerk te Vries
Sinds jaar en dag herdenken we op 4 mei ook de Nederlandse slachtoffers die sindsdien gevallen zijn, in, oorlogssituaties en vredesmissies.
Want ook na 1945 is, ondanks internationale verdragen en ondanks de herhaalde oproep ‘Nooit meer oorlog’, oorlog geen verleden tijd.
Mensen overal ter wereld worden van hun vrijheid beroofd. Mensen komen in verzet, om voor hun vrijheid en leven te vechten.
Steeds meer gaan de stemmen op om de Nationale Herdenking op 4 mei te verbreden. De oorlog die er nu in Oekraïne woedt, versterkt dat gevoel, zo blijkt deze week uit onderzoek.
Het is begrijpelijk.
Als de verhalen van oorlog dichtbij komen, omdat je ze uit je eigen familieverleden kent.
of als de verhalen van oorlog dichtbij komen, omdat de vluchtelingen uit de huidige oorlog om ons heen wonen en ons leven delen;
of omdat we allemaal in het dagelijks leven de gevolgen van de oorlog ondervinden,
of omdat de angst dat wat op een paar duizend kilometer gebeurt, ook zomaar naar hier kan overslaan,
dan is het begrijpelijk en belangrijk, om zeker vandaag, ons te realiseren,
dat vrede een groot goed is,
dat vrijheid bescherming verdient
vrijheid van meningsuiting, van het leven van je geaardheid, van politieke of godsdienstige overtuiging, enzovoort,
dat vrede, vrijheid en democratie geen vanzelfsprekendheden zijn,
dat vrijheid verplicht en een grote verantwoordelijkheid op een ieder van ons legt.
Want oorlog begint, waar de ander – wie het ook is – wordt weggezet, naar beneden gehaald, met woorden, want het begint altijd met woorden, waar we elkaar minachten of waar we beginnen om niet meer met elkaar te praten… Wij. Zij. Ik heb gelijk en jij bent … vul het maar in.
Zo was het ook toen, in 40 – 45. De niet-ariërs waren inferieur, de Joden met name, en ze werden opgepakt en weggevoerd, uit geen land in Europa percentagewijs zoveel als in ons land…
Rabbijn Awraham Soetendorp is een van de weinige Joodse overlevenden. Hij werd dit jaar 80, in de oorlog geboren overleefde hij als onderduikerskind. De oorlog en de gevolgen daarvan hebben zijn leven getekend.
In het boekje, Levenslessen van een rabbijn, staat zijn levensverhaal opgetekend.
Ik wil graag afsluiten met enkele woorden van rabbijn Soetendorp uit dit indrukwekkende boekje:
“Wat zou ik gedaan hebben, wat zou jij gedaan hebben?
Het is makkelijk om te zeggen: in die donkere tijden zou ik tot het uiterste verzet hebben gepleegd.
Maar ik moet niet antwoorden met vrome woorden.
Het enige antwoord dat ik kan geven zijn mijn daden nu:
het gaat om wat ik nu doe, het gaat om wat jij nú doet” (p. 67).
No Comments