Op Goede Vrijdag preekt de kerk de passie.
Het verhaal dat het beste klinkt als het vanzelf spreekt, als het zelf mag spreken.
Vandaar de traditionele aarzeling, om op deze dag – Goede Vrijdag – ook nog eens te preken.
Meer dan normaal, want iedere preek of overweging wordt, als het goed is, uit aarzeling en onzekerheid geboren. Als dat niet zo is, dan hoor je dat er aan af.
Preken op Goede Vrijdag?
Is de dramatiek van het verhaal niet sprekend genoeg?
Werkt het niet beter als ieder voor zich haar of zijn eigen indrukken, beelden, voorstellingen bij het drama van Jezus’ lijdensweg maakt?
Tegelijk roept het verhaal, altijd weer, vragen op, die roepen om een antwoord, om een duiding of tenminste een poging daartoe.
De grote vraag van Goede Vrijdag is: Waarom?
De vraag bij het passieverhaal. De vraag die zijn echo vindt in de vraag, de klacht, van iedereen die met lijden wordt geconfronteerd. Met onbegrijpelijk leed. Met de kracht van vernieling en vernietiging, wat mensen elkaar aan kunnen doen, of wat soms zomaar over ons heen komt. Waarom?
Het is een vraag die geen antwoord kent. Tenminste, geen antwoord dat afdoende is. Dat alles opheldert en dogmatisch verklaart. Een antwoord dat niet weer opnieuw vragen oproept.
In die aarzeling en met die kanttekening, wil ik toch proberen iets te zeggen, dat wellicht verhelderend kan zijn. We vatten dat samen in één woord: bitterzoet.
In het hele geloof geldt wat bij uitstek vandaag geldt: je moet leren met twee woorden spreken. Er is altijd een andere kant aan. Het is in het geloof – en in het leven idem dito – nooit of-of, maar altijd tenminste en-en.
We vieren in deze dagen, de dagen van Pasen, van doorgang – Pesach – de beweging van ons geloof. Niet vast te leggen, te fixeren, op één punt. Er zit altijd een andere kant aan. Meerdere dimensies.
Het is Goede Vrijdag en het wordt Pasen.
Het is kruis – vandaag – en het is opstanding – na drie dagen, als de zon doorbreekt.
Er is verraad, verloochening, vlucht – maar er zijn ook de vrouwen onder het kruis; de ene mens die aan de andere mens wordt gegeven.
Er is spot, hoon, geseling – maar er is ook de tederheid van zorg en koestering.
Het is belangrijk om dat te zien, die beide kanten, het en-en van het geloof en van het leven.
Maar daar komt iets bij, en dat is zo mogelijk nog belangrijker.
Want we hebben de neiging om die twee kanten te zien na elkaar.
Dat ligt voor de hand en zo leken we het net ook te zeggen. Het is vandaag Goede Vrijdag en straks wordt het Pasen. Maar dat is nu eigenlijk net verkeerd.
Je haalt dan uit elkaar wat bij elkaar hoort. De diepere betekenis van deze dagen, kun je pas ontdekken als je het in elkaar denkt, bij elkaar houdt. En-en.
Niet het is nu Goede vrijdag, maar straks – grote opluchting – is het Pasen.
Dat is hetzelfde als wanneer ze tegen je zeggen: na regen komt zonneschijn; of elke grijze wolk heeft een zilveren lijntje, of weet ik wat. Dat is wel zo, maar als je in de ellende zit, is dat tegelijk niet zo. Dan is goedbedoelde maar toch ook goedkope troost.
Nee, het is goede vrijdag én het is Pasen; en als het straks Pasen is, dan blijft het ook nog goede vrijdag -want het verdriet gaat met je mee; het lijden en het gemis maakt deel uit van je bestaan. Het blijft je vreugde kleuren.
Als dat niet zo is, dan hoor je dat er aan af.
Het is niet: eerst het zuur, dan het zoet. Alsof het lijden een kwestie van doorbijten is.
Het is: bitterzoet. Zoals het leven is.
Misschien kun je het vergelijken met wanneer je twee doorzichtige platen, Goede Vrijdag en Pasen, op elkaar legt waardoor het beeld wordt verrijkt, elkaar aanvult, maar er daardoor ook diepgang is.
Het wonder van het kruis is – het grote waarom dat in onze wereld steeds weer door mensen wordt opgericht – het wonder van het kruis van Jezus is, de ervaring dat in het lijden en zelfs in de dood, het leven doorgaat, de liefde blijft bestaan, de menselijkheid niet definitief wordt overwonnen, maar tegen alle klippen op nieuw kan opbloeien.
Het is het wonder van het leven, het zaad in de akker, dat afsterft en veel vruchten voortbrengt (Joh. 12: 24). Als Jezus, in dit evangelie van Johannes, waar wij vanavond de Passie uit lezen, dit bekende beeld gebruikt, zegt Hij er achteraan:
Wie zich aan zijn leven vastklampt, verliest het, maar wie in deze wereld zijn leven loslaat, behoudt het voor het eeuwige leven (vers 25).
Dat is het geheim van Goede Vrijdag.
En dit geheim is groot…
No Comments