Tim Vreugdenhil is een moedige man. Na vijftien jaar voort gedobberd te hebben als dominee, heeft hij een doorstart gemaakt waarbij hij zichzelf opnieuw uitgevonden heeft. Tim is stand-up theoloog geworden, heeft het concept kerk achter zich gelaten, en treedt nu regelmatig op in theaterachtige settings. Hij vergelijkt zichzelf graag met publieksfilosofen die aanschuiven bij DWDD om de tijdgeest te duiden. Op een zelfde manier wil hij als ‘dominee’ – hij blijft de merknaam voeren – de tijdgeest op zijn staart trappen en van theologisch/bijbels commentaar voorzien.
Een aantal van zijn performances zijn nu in boekvorm verschenen. Wat dat precies met het genre doet, kan ik niet beoordelen. In druk lijkt het niet veel anders dan de zoveelste prekenbundel, al is het natuurlijk wel een hippe en eigentijdse prekenbundel.
Tim beoefent naar eigen zeggen trigger-theologie. Hij wil zijn publiek triggeren wat dieper na te denken. Hij geeft commentaar bij de actualiteit en verweeft dat met zijn eigen ervaringen. Zo lezen we dat hij een one day detox heeft gedaan om zich te verdiepen in het thema food; en gaat hij een maandje op Tinder, om het thema liefde te onderzoeken.
Na eerst rond gekeken te hebben in de actualiteit, komt op een gegeven moment de verbinding met het Bijbelverhaal. De ene keer gebeurt dat wat overtuigender dan de andere keer. Soms doet het wat gekunsteld aan om de Bijbel in het malletje van Tim’s actualiteit geperst te zien, bijvoorbeeld als het verhaal van de Toren van Babel gebruikt wordt om het fenomeen van de bubbel te duiden. Die toren is een voorbeeld van een bubbel: iedereen spreekt dezelfde taal en begrijpt elkaar: er is geen ruimte voor diversiteit. God verstoort die eenheidsdroom. We lezen dan: “Het Babel-verhaal maakt ruimte voor wat later in de Bijbel een belofte wordt: wat bij mensen onmogelijk is, is mogelijk bij God. Vanuit de Babylonische verwarring ontstaat er ontzag (? BA). Wij snappen van elkaar vaak weinig. Als er nu eens een God zou bestaan die ons beter begrijpt dan onszelf.” Even later gaat het dan verder: “In de Bijbel wordt ‘de hemel’ vaak als een bubbel getekend. Een eigen werkelijkheid waar niemand van ons bij kan. De kern van al die Bijbelse verhalen (te beginnen bij Babel en nog eerder) luidt: God kwam eruit. Uit zijn bubbel. God ging op zoek naar de realiteit buiten zichzelf. Dan moet je, als je God bent, van de hemel naar de aarde. Van God word je dan mens” (p. 99). Misschien dat dit de millennials aanspreekt die de City Kerk van Tim frequenteren, mij kan het minder bekoren.
Om hip te zijn moet je blijkbaar de theologische binnenbocht nemen, of die zelfs afsnijden. Bij het thema food weet Tim dat “de beweging die Luther in gang zette, later bekend als de reformatie, feitelijk een theologisch dispuut over food was. Luther verzette zich tegen een tafel midden in een kerk waar niemand echt aan mocht schuiven en waarbij slechts formules werden gepreveld. Dat maakte hem woedend” (p. 53). De Reformatie in de blender van Tim levert wel een heel wonderlijk gerecht op.
De wens om zijn generatiegenoten aan te spreken is zo overheersend geworden, dat het vaak geforceerd overkomt, zoals de snelheid waarmee de ene na de andere actualiteit wordt genoemd of beroemdheid wordt geciteerd. De scoringsdrift is hoog. Daarnaast valt op dat de thema’s wel heel erg de first-world problems van de millennials behandelen: grip, stress, food, Tinder, bubbel, fomo (Fear of missing out – bang om een feestje te missen), enzovoort. Waarom zou je je ook druk maken over de klimaatverandering, over vluchtelingen of over de oorlog in Syrië?
Bij de verschijning van dit boekje vertelde een 29-jarige bezoekster van Tim’s bijeenkomst in Trouw (4 juni):
“Ik kan me één stand-up herinneren waarin hij afsloot met een verhaal dat heel erg vanuit zijn geloof was. Toen dacht ik wel even: oh ja, hij gelooft echt dat dit waar is. Toen haakte ik wel een beetje af. Maar de rest van de avond was gewoon superleuk, dus dat vond ik niet erg.”
Een dodelijk compliment.
Tim Vreugdenhil, Stand-Up Theology. Een quickscan van de tijdgeest, Kok Utrecht 2018, 168 pag., € 16,99
No Comments