samen bidden

Een tijdje geleden was ik, samen met anderen, te gast bij de Turkse moskee Mevlana. We maakten daar ook het avondgebed mee. Zo’n 8 mannen verzamelden zich in de gebedsruimte, wij mochten langs de wand plaatsnemen. Anders dan in een kerk, zochten de gelovigen niet ieder een eigen plaatsje, maar stonden de gebedsgangers schouder aan schouder. Dat is, zo werd ons later verteld, omdat de Islam voorschrijft dat als je bidt, je je broeder moet voelen.
Natuurlijk kun je meteen tegenwerpen: dat geldt dan niet voor de zusters, maar ik vond het toch een mooie, spirituele, gedachte. Het bepaalt je bij het verschil tussen het gemeenschapsdenken in de moslimtraditie en een meer individuele beleving, zoals bij ons.

Bij die gelegenheid en ook bij andere keren dat ik een moslimgebed bijwoonde, deed ik niet zelf mee. Je voelt je een welkome gast, maar geen participant.
De kwestie is momenteel actueel, omdat in de Islamnota die de PKN-synode binnenkort gaat bespreken, gesteld wordt dat een christen wel ‘naast’ een moslim mag bidden, maar niet ‘samen met’.

Telkens als in de protestantse kerk iets van bovenaf voorgeschreven dreigt te worden, komt er tegenstand. Daar zijn wij ook protestant voor geworden.
Zelf heb ik er begrip voor dat er onderscheid wordt gemaakt. Dat is zuiverder naar beide kanten. Ik heb er geen enkele moeite mee om bij een moslimgebedsdienst aanwezig te zijn en wil me daar ook nog wel door laten verrijken, zoals boven geschetst. Ik heb een paar keer meegemaakt dat in één bijeenkomst zowel christenen baden als moslims, maar dan wel ieder op eigen manier. Prima. Eigenlijk denk ik dat zelfs in één christelijke viering ieder van de aanwezigen op een eigen manier bidt. Je kunt dan toch ook niet volhouden, dat we ‘bidden tot dezelfde God’?

De achtergrond van de gewraakte opmerking in de nota is, dat men wil voorkomen dat christendom en Islam op één hoop worden gegooid: ‘we geloven toch allemaal hetzelfde’.  Dat doet te kort aan de diversiteit. Daar ben ik het mee eens.
Wel jammer is dat de gereserveerdheid de boventoon lijkt te voeren in de nota. Er wordt wat mij betreft niet krachtig genoeg tegenwicht geboden tegen angstgevoelens. Verder is het onbegrijpelijk dat het opstellen van de nota het werk van een eenling is geweest (prof. Bernhard Reitsma) en dat er geen enkele rekening is gehouden met de in de praktijk gegroeide contacten tussen moslims en christenen.
Een insteek die vertrekt bij de overeenkomsten, bij dat wat gelovigen in verschillende tradities met elkaar delen (eerbied voor God, inzet voor gerechtigheid, bevorderen van compassie) had een ander stuk met vooral een andere toon opgeleverd.
Maar dat lijkt in deze tijden onmogelijk te zijn.