Dit voorjaar sprak Dorottya Nagy op de landelijke vergadering van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) over het thema migratie. Zij is als hoogleraar verbonden aan de Protestantse universiteit en zoals haar naam doet vermoeden heeft ze haar wortels buiten Nederland. Zij weet uit eigen ervaring hoe belangrijk waarden als gastvrijheid, gerechtigheid en samenleven zijn.
Zij is één van de stemmen in het boekje Van migrant tot naaste dat de PKN onlangs heeft uitgegeven en dat gaat over migratie vanuit christelijk perspectief. De landelijke kerk wil bijdragen aan de meningsvorming over thema’s die in de maatschappij spelen. In 2017 ging het over veiligheid (met het boekje Heilige strijd van Beatrice de Graaf), nu dus over migratie.
Gekozen is voor een persoonlijke benadering. Ervaringsdeskundigen komen aan het woord. Daarnaast enkele theologen met een specifieke deskundigheid op dit thema. De opzet is: “Geen wij-zijdenken of links-rechtspolitiek, maar vanuit een geloofsperspectief kijken naar de individuele verhalen van mensen die om heel verschillende redenen huis en haard verlaten hebben en zich melden binnen onze poorten” (p.8) Door deze persoonlijke insteek wordt duidelijk dat migratie letterlijk vele gezichten heeft. Ook het vaak gemaakte onderscheid tussen vluchtelingen (vanwege oorlog of geweld) en migranten (uit economische motieven) blijkt minder scherp gemaakt te kunnen worden. Er zijn allerlei redenen en motieven om te migreren, maar voor iedere migrant of vluchteling geldt dat je elders een beter leven hoopt te vinden.
De komst van de migrant in onze samenleving roept diverse reacties op. Tegenwoordig overheerst de weerstand en de angst, gevoed door de groeiende onzekerheid voor veel mensen in een snel veranderende wereld. Het is belangrijk daar oog en oor voor te hebben en mensen die zich zorgen maken over de komst van vluchtelingen niet meteen weg te zetten als racist of xenofoob.
Die erkenning van gevoelens en sentimenten geldt omgekeerd ook voor de migranten. Samuel Lee, ontwikkelingssocioloog, vindt dat het koloniale verleden niet buiten het gesprek kan blijven: “Westerse landen werkten systematisch mee aan slavernij en kolonialisme. Europa trok Afrikaanse landen voor zijn eigen voordeel leeg. Het is een van de oorzaken van de huidige misère in Afrika. De pijn die dit veroorzaakte, willen migranten uit deze landen bespreekbaar maken” (p. 119).
Het is van belang plekken en gelegenheden te creëren waar dergelijke ontmoetingen en gesprekken plaats kunnen vinden. De kerk kan daarbij een belangrijke rol spelen. Praten met en niet praten over, zoals zo vaak gebeurt – niet alleen op social media – en dat zoveel gemakkelijker gaat.
Vanuit een christelijk perspectief worden in dit boekje noties aangedragen voor dit gesprek. Het begint bij het besef dat vreemdeling zijn tot de identiteit van de gelovige hoort (p. 128). Daarnaast is gastvrijheid een bijbels kernwoord. “Gastvrijheid schept een open ruimte waarin de ander van vreemdeling naaste kan worden, van vijand tot vriend” zei Henri Nouwen (geciteerd op p. 129). Zij is niet zozeer een morele opdracht, maar een kans om je menselijkheid te ontwikkelen. Een ander grondwoord is het bijbelse begrip gerechtigheid, dat voor ogen houdt dat recht doen betekent de kwetsbaren oprichten (wezen, weduwen en vreemdelingen, zoals ze in de Bijbel vaak in één adem worden genoemd). Uiteindelijk is de kwaliteit van onze samen-leving ermee gemoeid: “De ander moet niet zo worden als ik – of ik als de ander – maar is niet zo schepsel van God als ik. Het vraagt om plaats maken, voor de ander en voor mijzelf” (p. 131).
Van migrant tot naaste, biedt niet de oplossingen voor allerlei discussies en maatschappelijke debatten rond migratie, maar wel allerlei invalshoeken om over verder te denken en te spreken.
De persoonlijke verhalen nodigen uit om het gesprek persoonlijk te maken, waarbij vragen naar de eigen christelijke identiteit mee gaan doen. Daarover zegt Sjaak Visser, predikant te Zaandam: “Als je een heel sterke eigen identiteit hebt en weet wie je ten diepste bent, hoef je niet bang te zijn. Dan is de ander geen bedreiging, maar een verrijking. In een wederzijdse ontmoeting kun je van elkaar leren” (p. 53).
Deze handzame uitgave van de PKN stimuleert om dergelijke ontmoetingen te organiseren, binnen en buiten de kerk.
René de Reuver, Dorottya Nagy e.a., Van migrant tot naaste. Plaatsmaken voor jezelf, Kok Utrecht 2018, 143 pag., €12,99
Op zaterdag 15 december is scriba René de Reuver te gast in de PopUpwinkel Mooi Verhaal, Forum Assen.
Hij spreekt daar over Van Migrant tot Naaste, aanvang 14.00 uur!
No Comments