Hij is in hetzelfde jaar geboren als haar grootvader. Er is niet alleen de afstand in leeftijd, hij gepensioneerd, zij middelbare scholier. In bijna alle andere opzichten zijn het tegenpolen, hij man, zij vrouw, hij geboren uit Joodse ouders, zij uit Marokkaanse, hij, als rabbijn geworteld in het Joodse geloof, zij, moslima, op zoek naar haar identiteit tussen twee culturen. Wat hen beiden verbindt is de briefwisseling die ze zijn aangegaan en de wil om elkaar en elkaars achtergrond beter te leren kennen. Om over muren heen te kijken en te laten zien dat denken en spreken in wij en zij, of het klakkeloos overnemen van stereotyperingen, ons niet verder brengt.
Het is een uiterst sympathieke insteek die in dit brievenboek ook goed uit de verf komt. De toon is vriendelijk en welwillend. De brieven zijn in een periode van een jaar geschreven. Het begint allemaal met ieders eigen levensverhaal. Daarna worden elkaars geloofsopvattingen verkend. Gaandeweg komen de meer prangende thema’s aan bod en treden de verschillen aan het licht. Uiteraard gaat het dan over de politiek van Israël ten opzichte van Palestina. Oumaima concludeert: “Gerechtigheid is de eerste stap richting vrede. Dat is mijn mening. Er hebben te veel oorlogsmisdaden plaatsgevonden om ze te kunnen negeren. Er is te veel bloed vergoten om de ogen te kunnen sluiten. Er zijn te veel internationale rechtsregels geschonden om deze zaak te kunnen suspenderen. Ik denk dat de Palestijnen hun wrok jegens de Israëliërs alleen maar – langzamerhand – kunnen kwijtraken nadat er recht is gedaan” (p. 97). De heikele onderwerpen worden niet geschuwd. Zo schrijven beiden over de criminaliteit onder Marokkaanse jongeren, of over de positie van de vrouw in zowel jodendom als Islam. Het is boeiend om te lezen hoe ieder vanuit de eigen achtergrond deze thema’s benadert. In de periode van hun correspondentie maken beiden een (pelgrims)reis naar resp. Jeruzalem en Mekka en ook die ervaringen worden met elkaar en de lezers gedeeld.
Een brievenboek heeft ook zijn beperkingen. Zo valt al snel op dat er niet echt op elkaar wordt gereageerd. Als Lody indringend vertelt over de oorlogservaringen van zijn familie, gaat Oumaima daar in haar antwoordbrief helemaal aan voorbij. Als zij het geanonimiseerde verhaal van een Marokkaanse crimineel doorgeeft, besteedt Lody op zijn beurt daar nauwelijks aandacht aan. Met alle goede bedoelingen, lijkt het soms op een beleefde vorm van langs elkaar heen praten. Wat als ze echt met elkaar in gesprek waren gegaan en we een verslag zouden lezen van dat gesprek?
Misschien een suggestie voor een ‘college-tour’ langs de Nederlandse podia, want dit stimulerende boekje laat zien hoe belangrijk het is om vanuit respect en oprechtheid met elkaar te corresponderen. Zoals Lody het aan het eind van zijn laatste brief formuleert: “Oumaima, jij en ik hebben samen een jaar lang door elkaars werelden gereisd. We leerden elkaar en elkaars culturen kennen in plaats van uitsluiten, respecteren in plaats van apart zetten. Laten wij en velen met ons op deze manier verdergaan, gezamenlijk de weg afleggen naar een gezegende toekomst in ons land”(p. 139).
Het is een weg die steeds moeilijker te vinden lijkt in onze huidige samenleving en dat wordt door ieder van beiden in hun eigen achterban gevoeld. Des te meer waardering voor dit initiatief.
No Comments