Artikelen

God is een vraag, geen antwoord

De Tsjechische priester Tomas Halik is internationaal bekend vanwege zijn aansprekende boeken. Sinds een aantal jaren worden ze ook in het Nederlands vertaald. Zijn Geduld met God (2009) werd bekroond met een Europese prijs voor het beste theologische boek. Wat fascineert mij zo in deze schrijver?

Geschreven voor Kerkblad Assen

Het antwoord kan niet anders dan persoonlijk zijn. Halik is in de eerste plaats een gelovig mens die in zijn boeken verantwoording aflegt van zijn diepste inspiraties. Daarnaast is hij op en top theoloog en filosoof, een man van de wetenschap en van de kritische houding die de wetenschap vereist. Hij weet beide op een eigen manier met elkaar te verbinden, waarbij het ene niet ten koste van het andere gaat. De combinatie van een kritische geest die tegelijk op een authentieke manier het geloof verwoordt, vind ik zelf inspirerend. Misschien wel omdat ik daar iets van mijzelf in hoop te herkennen. Voor heel veel mensen (van mijn generatie) is geloven iets achterhaalds. Vaak wordt gedaan of geloof tegenover wetenschap staat, alsof het een het ander uitsluit. Halik laat op een overtuigende manier zien dat dit niet zo hoeft te zijn. Je kunt ook als modern mens in een wetenschappelijke cultuur prima gelovig zijn. Je zou zelfs in de lijn van Halik de stelling kunnen verdedigen dat geloven, in de zin van openstaan voor een geheim dat ons overstijgt, in rationele en wetenschappelijke zin een overtuigender optie is dan de stellige afwijzing van God. Atheïsme is eigenlijk een vorm van denkluiheid. Het is een vorm van zekerheid, die gespiegeld wordt in de stelligheid van de orthodoxe gelovige. Beiden weten het zeker, terwijl geloof zich ophoudt in de tussenruimte van het onbesliste.

Tomas Halik werd geboren in 1948 en groeide op in een atheïstische maatschappij. In het geheim werd hij priester gewijd ten tijde van het communisme in het toenmalige Tsjechoslowakije. Naast priester is hij hoogleraar filosofie. Hij was onder andere de vertrouweling en raadsman van president Havel en van paus Johannes Paulus II.
Halik kent vanwege zijn achtergrond de wereld van ongeloof en van twijfel van binnenuit. Zijn geloof is daardoor mede gevormd. Hij heeft een zwak voor de moderne Zacheüssen, mensen die net als de figuur uit de Bijbel, van een afstandje nieuwsgierig zijn. In het boek Geduld met God speelt dat Bijbelverhaal een belangrijke rol. De eigentijdse Zacheüssen zijn de mensen die zich niet willen binden aan een kerk, maar die wel gefascineerd zijn door de wereld van geloof en spiritualiteit. In de Westerse samenleving vormen zij een groeiende groep. De kerk is op haar retour, maar geloof blijft voor velen in de aandacht.

We hebben de zoekers nodig, meent Halik, want God komt tot ons als een vraag, niet als een antwoord. Die overtuiging kom je in diverse geschriften van hem steeds weer tegen.
In zijn boek Ik wil dat jij bent dat in 2017 is vertaald, verkent hij de relatie tussen geloof en liefde. In eerdere boeken onderzocht hij het geloof (Geduld met God) en de hoop (De nacht van de biechtvader). Nu richt hij zich op de liefde, als derde van de zogenaamde goddelijke deugden. De liefde is een veelgebruikt woord en daardoor vaak afgesleten. Wat zegt het precies? Hoe kunnen we op een geloofwaardige manier over de liefde spreken? De liefde tot God en de liefde van God, maar ook de liefde tot de medemens en de liefde voor jezelf.
In de katholieke traditie worden geloof, hoop en liefde de goddelijke deugden genoemd. ‘Goddelijk’ benadrukt dat ze je geschonken moeten worden. Maar het zijn tegelijk menselijke deugden, wat betekent dat je ze kunt vormen en ontwikkelen. Want geloven is nooit af, zoals de liefde altijd open blijft staan voor nieuwe ervaringen en ontmoetingen.

Previous Post Next Post

No Comments

Leave a Reply