Een paar jaar geleden kreeg ik het boek De stilte en de storm toegestuurd om te recenseren. Dat is er toen niet van gekomen, maar onlangs las ik het alsnog. Het is de gepopulariseerde versie van een proefschrift van Ilse Raaijmakers en gaat over de manier waarop wij sinds 1945 4 en 5 mei vieren. Ik las het nu, omdat ik een overdenking voorbereid naar aanleiding van 75 jaar Vrijheid. Dat zouden we komend weekend in Vries vieren, maar dat gaat nu uiteraard allemaal niet door… In plaats daarvan kun je mijn praatje online zien.
In haar boek gebruikt Raaijmakers het onderscheid communicatief geheugen en cultureel geheugen. Het eerste is de herinnering die bewaard blijft zolang er getuigen uit de eerste hand zijn die dat over kunnen brengen. In de regel gaat dat zo’n 80 – 100 jaar mee. Het culturele geheugen, is de manier waarop in een groep of samenleving het verleden wordt herinnerd, zoals het vorm krijgt in monumenten, rituelen, teksten en zo voort. 4 en 5 Mei horen daar inmiddels toe. De culturele herinnering is altijd een constructie. Ze zegt meer over de huidige tijd, over hoe wij ons het verleden wensen voor te stellen, dan over het verleden zelf.
Deze week had ik mijn vader aan de lijn. We kunnen niet bij elkaar op bezoek, daarom bellen we wat vaker. “Gaat het goed – ja het gaat goed.” Gelukkig maar. “Het kan nog wel een tijd duren”, zeg ik, (we worden in deze dagen allemaal deskundigen) “de Spaanse griep heeft destijds ook twee jaar geduurd. Trouwens, dat moeten opa en oma nog hebben meegemaakt?” “Nu je het zegt”, reageert mijn vader, “moe heeft wel eens verteld dat in die tijd zowat alle dagen de klokken luidden”.
Kijk, dat wist ik niet. Door zo’n toevallig gesprekje krijg je zo’n kleine anekdote in de schoot geworpen.
Mijn kinderen hebben mijn oma (1904 – 1986) nooit gekend. Ik heb er nog een levendige herinnering aan. Ik weet zelfs dat die klokken van de kerk van Heemse moeten zijn geweest, waar ze is opgegroeid. Heb ik dat ooit wel aan mijn kinderen verteld?
In ieder geval staat het nu op Internet. Is ons ‘communicatieve’ geheugen weer een stukje opgerekt. Voor zolang het duurt…
No Comments