Blog

erasmiaans

In Gouda wordt dit jaar aandacht besteed aan Erasmus. De bekende humanist werd weliswaar in Rotterdam geboren maar woonde als kind in Gouda. Hij leefde van 1469 (of 1466) tot 1536. Het is precies 500 jaar geleden dat hij één van zijn belangrijkste wetenschappelijke prestatie leverde, namelijk het publiceren van het Nieuwe Testament in het Latijn, de geleerdentaal van die tijd, op basis van een gereviseerde tekst. Tot dan toe had men meer dan 1000 jaar gebruik gemaakt van de Vulgaat, maar deze Latijnse vertaling bevat nogal wat fouten en kerkelijke ingrepen in de tekst.

Begin juni organiseer ik samen met een collega een excursie naar de expositie die Museum Gouda aan Erasmus en zijn nieuwe Bijbel wijdt. Tevens bezoeken we de nabijgelegen Sint Jan waar een expositie is ingericht Het Woord verbeeld, de Bijbel in glas en prent en waar we langs de beroemde glas-in-loodramen worden geleid door een gids.
Terwijl de aankondiging van deze activiteit in het recente Kerkblad staat vermeld, komt dagblad Trouw met een groot artikel over de eerdergenoemde expositie. Alsof het afgesproken werk is.

Ter voorbereiding heb ik de afgelopen dagen me opnieuw verdiept in de figuur van Erasmus. Ik las het boekje dat de vermaarde historicus Johan Huizinga in 1924 over hem schreef en dat ik nog in de kast had staan (uitgave 1988). Verder het artikel in Jan en Annie Romein’s Erflaters van onze beschaving (waarin veel staat dat me aan Huizinga lijkt ontleend). Huizinga lezen is een dubbel genot. Je wordt niet alleen deskundig ingelicht over de historie, maar je kunt je ook laven aan de fraaie wijze waarop H. het karakter van Erasmus in afgewogen zinnen weet te typeren:

goudseglazen“Erasmus’ geest was noch filosofich noch historisch. Hij was niet geneigd tot scherpe begripsonderscheidingen en ook niet tot het vatten van de grote samenhangen der wereld in brede historische visies, waarin de bijzonderheden zelf met hun veelheid en bontheid het beeld vormen. Zijn geest was in de volste zin des woords filologisch. Hij bemint de taal, de uitdrukking, de rede zelf; hij laat ze door zijn handen gaan, zoals een kenner kostbare oude weefsels laat schitteren in de zon, en geniet in hun volmaaktheid. Doch enkel met die filologische geest zou hij de wereld niet gewonnen en geboeid hebben. Zijn geest was tegelijk zeer sterk ethisch, en die verbinding heeft hem groot gemaakt. Op de bodem van Erasmus’ geest ligt een sterk verlangen naar vrijheid, klaarheid, zuiverheid, eenvoud en rust. Het is een zeer oud levensideaal, waaraan hij met de rijkdommen van zijn geest nieuwe inhoud geeft” (p. 127).

Het boek van Huizinga eindigt met de volgende zin:
“Het beschaafde mensdom heeft reden, Erasmus’ naam in ere te houden, al was het enkel omdat hij de innig oprechte prediker is geweest van die algemene zachtmoedigheid, die de wereld nog zo bitter nodig heeft” (p. 217).

Alsof het vandaag geschreven is…

Wie belangstelling heeft voor de excursie vindt hier meer informatie.

Previous Post Next Post

1 Comment

  • Reply H. Slot 16/06/2016 at 23:03

    De excursie naar Gouda is zeer de moeite waard geweest.
    Iedereen die (a) zich interesseert voor de vaderlandse geschiedenis en (b) die weinig weet over Erasmus en diens levenslange omgang met het Nieuwe Testament, heeft nog ruim een week de kans om twee vliegen in ene klap te slaan.

  • Leave a Reply