Overdenking

blind geloven

Het evangelie dat wij vanmiddag overdenken (Cantatedienst te Vries, Luc. 18: 35 – 43) bevat het bekende verhaal van de genezing van een blinde man, Bartimeüs. Zijn naam kennen wij uit andere evangeliën. Hier, bij Lucas, blijft hij naamloos. Zijn naam leeft voort in die van een blindeninstituut in het midden van ons land. Overigens is daar bij mijn beste weten nog nooit een blinde van zijn blindheid genezen, maar dat terzijde. De bijbelse Bartimeüs heeft het beter getroffen. Hij heeft het geluk dat Jezus zijn pad kruist. Wij moeten het doen met het verhaal.

Misschien merkt u de ironische toon op. Wat moeten we met zo’n wonderverhaal van lang geleden. Allemaal mooi, maar voor vandaag zo onwerkelijk. Blinden die gaan zien? Het zou wat zijn…

Om het verhaal op waarde te schatten, en dat geldt misschien wel voor alle Bijbelverhalen, is het nodig om ze op de juiste manier te benaderen. Er zitten meer betekenislagen in dan alleen de informatie over een al dan niet wonderlijke genezing die de dokters niet begrijpen. De vuistregel bij deze verhalen is dat elk wonder een teken bevat, en dat het zaak is het teken op te merken om de strekking van het verhaal te kunnen proeven.

Daarnaast is het altijd van belang om te bedenken in welk verband een verhaal wordt verteld. De kerkelijke gewoonte om per zondag slechts een kort fragment te lezen, helpt daar niet bij, toegegeven. Daarom is het misschien zo dat aan dominees gevraagd wordt de teksten van enig commentaar te voorzien. De Bijbel kan goed voor zichzelf spreken, maar het is niet verkeerd als je er een handje bij geholpen wordt.

Deze lezing is de klassieke tekst voor de zevende zondag voor Pasen. Vanaf deze zondag wordt er geteld naar Pasen toe. De Latijnse naam is Esto mihi (wees voor mij) is ontleend aan het begin van psalm 31: wees voor mij een toevlucht, een rots. Een psalm waarin het gebed om genezing centraal staat.
Bij deze zondag hoort het evangelieverhaal over de genezing van de blinde man.
Dat is geen willekeurige keuze, maar dat heeft o.a. daarmee te maken dat dit verhaal in het evangelie ook gestempeld wordt door het naderende paasfeest. Dat is het verband waar ik het zo-even over had.
Hiervoor heeft Jezus voor de derde en laatste maal met zijn leerlingen gesproken over het lijden dat hem wacht, de vernedering, de geseling, de dood, en dat hij op de derde dag zal opstaan. Dan staat er de veelbetekenende mededeling: “De leerlingen begrepen er niets van. De betekenis van Jezus’ woorden bleef voor hen verborgen, en ze konden maar niet bevatten wat hij had gezegd”.

Dit onbegrip van de leerlingen is een terugkerend motief in het evangelie. Het verhaal van Bartimeüs moet je nu zien tegenover dit onbegrip van de leerlingen. Het is een contrastverhaal. Een spiegelverhaal. In de spiegel van de blinde bedelaar die het wel ziet – hij weet immers Jezus op waarde te schatten, roept hem aan als Zoon van David, tot twee keer aan toe, en doet een beroep op zijn medelijden; – in de spiegel van de blinde bedelaar die het licht ziet, krijgt het onbegrip van de leerlingen die het maar niet bevatten kunnen extra contour. Er wordt een spel gespeeld, met zien en blind zijn, en omgekeerd blind zijn en toch kunnen gaan zien. De blinde ziet het goed. Hij ziet het licht. De leerlingen, die er de hele tijd met hun neus boven op staan, zijn ziende blind. Ze blijven in de duisternis van hun onbegrip gevangen.

Er zijn meer verhalen in hetzelfde evangelie die met deze dubbelheid spelen. Denk aan het bekende verhaal van de Emmaüsgangers, maar dan zijn we na Pasen.
Misschien is dat allemaal niet zo aan u besteed. Dat kan goed. Ik wil niemand zijn recht op ironie of scepsis over dit soort verhalen ontzeggen.
Maar wellicht is het niet verkeerd om even een moment te proberen zo’n verhaal bij je binnen te laten komen, op je in te laten werken.
Dat is de spirituele kant van het verhaal, en van de Bijbel in zijn algemeenheid.
Want nogmaals, die verhalen zijn niet opgetekend om ons van bijzonder informatie te voorzien, ze zijn geschreven niet voor de informatie maar voor de transformatie.

Misschien kan er in jouw leven, in uw leven, ook iets gaan schuiven. Kan het zijn, dat je tot de ontdekking komt dat je iets wezenlijks over het hoofd hebt gezien, terwijl je er al die tijd met je neus boven op stond. Of dat je gaat zien, inzien, dat een bepaalde manier van doen of reageren eigenlijk een patroon is geworden waarin je gevangen zit, of waarin je de mensen in je omgeving vast hebt gepind. Maar als je het eens anders gaat bekijken, vanuit een ander perspectief, dan komt het er heel anders uit te zien. Ik zeg maar wat..en ik zou door kunnen gaan. U snapt het principe, hoop ik (zonder ironie).

Zo gaan die verhalen werken, zo gaan ze hun werk doen.
Je kunt daar van alles bij bedenken en invullen. Dat is voor iedereen anders, net wat jij nodig hebt, of waar jij voor open staat.
Maar in zijn algemeenheid geldt dat dergelijke Bijbelverhalen helpen kunnen om je ogen te openen voor wat nu werkelijk belangrijk is en waar het nu echt op aankomt.
En heeft dat niet op een of andere manier te maken met de weg die Jezus gaat?
Dat is het vermoeden waarvan de kerk leeft.
Dat brengt ons altijd weer terug bij die wonderlijke, magisch-realistische verhalen.
Dat maakt dat het de moeite waard is, ieder jaar weer de weg naar Pasen te gaan, 50 dagen af te tellen, met het oog gericht op Jezus, want daar toch ergens is het geheim van het leven, het onverwoestbare leven te vinden.

AMEN

Previous Post Next Post

5 Comments

  • Reply jan van Egmond 10/02/2018 at 20:49

    Mooi om dat ‘spiegelen’ toe te passen. We zijn soms zo druk, druk, druk, dat we vergeten te leven, leven te delen, in de ander te zien met geopende ogen.
    Dank voor je zicht.
    Jan van Egmond

    • Reply Lindsey 22/10/2018 at 10:47

      Ik snap de morele betekenis niet!!!☻♥

      • Reply Bert Altena 22/10/2018 at 12:49

        Dé morele betekenis is er niet, maar de vraag is wat het voor jou betekent.
        In deze zin: “Maar in zijn algemeenheid geldt dat dergelijke Bijbelverhalen helpen kunnen om je ogen te openen voor wat nu werkelijk belangrijk is en waar het nu echt op aankomt”, probeer ik een richting te wijzen waarin je het antwoord voor je zelf kunt zoeken….

  • Reply frauke vdb 22/10/2018 at 10:44

    wat een prachtig verhaal

  • Reply Lindsey 22/10/2018 at 10:46

    Wat is de morele betekenis?

  • Leave a Reply