Dit voorjaar nam Bert Kuipers na 22 jaar afscheid als pastor van de Laurenskerk in Rotterdam. Bij die gelegenheid heeft hij in een aardig en prettig leesbaar boekje zijn ervaringen verzameld, waarin het bijzondere gebouw centraal staat. De Laurenskerk is, na vernietigd te zijn bij het bombardement op Rotterdam, volledig herbouwd in oude glorie. Midden tussen de modernistische gebouwen van de wederopbouw vormt het een eigen icoon, een verwijzing naar een traditie die steeds meer uit de pas loopt met haar omgeving. Het gebouw lijkt een anachronisme maar aan de andere kant is er “geen andere plek in de stad die zoveel continuïteit bezit” (p. 25). Dat heeft een eigen aantrekkingskracht op de bezoekers die om allerlei redenen naar het gebouw komen.
De kerkelijke gemeente is één van de gebruiksters van het gebouw. Kuipers schetst hoe er een eigen praktijk is gegroeid die zich kenmerkt door de inzet van de cantorij – “dé grote constante in het culturele en liturgische functioneren van de Laurenskerk” (p. 39) – en wekelijkse viering van het avondmaal. Daarnaast is er in de loop van de tijd ook ruimte gekomen voor andersoortige, minder hoogliturgische, vieringen.
De Laurenspastor is vrijgesteld voor het specifieke citywerk. Pastoraat vindt plaats “‘en route’, ontmoeting bij activiteiten, groepen, kringen, vergaderingen, projecten, werkzaamheden, excursies rondom kerk en kunst, uitstapjes naar Dresden, voorbereiding van vieringen, het kerstspel, kindervieringen en zo meer” (p. 57), waarmee meteen een overzicht is gegeven van belangrijke activiteiten. De geschiedenis van het gebouw speelt nadrukkelijk mee. Zo is er het wekelijkse gebed voor vrede en verzoening, ontstaan vanuit het netwerk van Europese kerken die getekend zijn door de oorlog. Vandaar ook het gemeentecontact met Dresden, eveneens zwaar gebombardeerd in de oorlog, dat anders dan veel kerkelijke Oosteuropa-contacten, de Wende heeft overleefd.
De liefde voor het gebouw spreekt meer dan voldoende uit dit boekje. Dat komt ook tot uitdrukking in de fraaie illustraties van de hand van Kuipers, die naast theoloog beeldend kunstenaar en cartoonist is.
Minder duidelijk wordt wat het Laurenspastoraat buiten het gebouw missionair en diaconaal tot stand brengt in de stad. Over het Rotterdamse platform voor Levensbeschouwing en Religie zegt Kuipers “ik zal me er niet voor melden. Het is me te ambtelijk, te afstandelijk, het krijgt te weinig concrete dingen voor elkaar” (p. 111). Hij lijkt zich meer op zijn gemak te voelen in het contact met gelijkgestemden in Dresden dan met andersdenkenden in zijn eigen stad. Is het toevallig dat de naam van Pim Fortuyn verkeerd gespeld is (als: Fortuin, p. 100)? Verder had ik graag wel wat meer willen lezen over de lifestyle-events en andere activiteiten die ook in dit monumentale gebouw plaatsvinden. Staat dat los van wat er in de gemeente gevierd wordt of zijn er verbindingen gemaakt en hoe dan?
In het hoofdstukje ‘God in de stad’ formuleert Kuipers een paar spannende vragen: “Geeft de stad je geloof of is de stad iets dat bekeerd moet worden? Wordt het pas wat met de stad als die luistert naar wat wij – in Godsnaam – te zeggen hebben? Of wordt het pas wat met ons als wij ons door de stad laten gezeggen, of tenminste laten beïnvloeden?” (p. 31).
Het wordt niet helemaal helder wat voor antwoord daar in Rotterdam op gevonden is. Misschien is dat ook niet erg, want op die manier blijven de vragen open en stimuleren ze om ook in de toekomst een veranderende kerk in een veranderende stad te zijn.
Bert Kuipers, Wat zo’n kerk met je doet, Narratio Gorinchem 2018, 136 pag., isbn 978 90 5263 4500, € 15,00
No Comments